Όλα όσα πρέπει να ξέρεις για τους διαγωνισμούς κρασιών!

Ρωτήσαμε τον Γιώργο Κασσιανό, πρόεδρο Οινοχόων Κύπρου, για τις συνθήκες, τα δεδομένα, τους κανονισμούς και όχι μόνο που διέπουν ένα διαγωνισμό βράβευσης κρασιών και ενημερωθήκαμε ενδελεχώς.

Ο 14ος Διαγωνισμός Κυπριακού Οίνου, ο οποίος διοργανώθηκε από το Υπουργείο Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος υπό την αιγίδα του International Organization of Vine and Wine (OIV) πραγματοποιήθηκε την προηγούμενη εβδομάδα. Οι νικητές έχουν από την Πέμπτη το απόγευμα  ήδη ανακοινωθεί, και έτσι άλλος ένας διαγωνισμός μπαίνει στα αρχεία της ιστορίας. Φέτος, για τον συγκεκριμένο διαγωνισμό ήμουν μέλος της επταμελούς επιτροπής κριτών . Ήταν μια υπέροχη εμπειρία και για άλλη μια φορά είχαμε πολύ καλούς κριτές και μαζί δοκιμάσαμε πάνω από 170 δείγματα κυπριακών οίνων σε διάστημα τεσσάρων ημερών.

Λόγω της συμμετοχής μου σε διαγωνισμούς, από περίεργους λάτρεις του κρασιού λαμβάνω συχνά ερωτήσεις σχετικά με τους οινικούς διαγωνισμούς που διοργανώνονται σε πολλά μέρη του κόσμου: Τι είναι αυτοί; Πώς διεξάγονται; Ποιοι είναι οι κριτές; Τι σημαίνουν τα αποτελέσματα;

Αποφάσισα ότι θα απαντήσω σε αυτές τις ερωτήσεις, αν και απαντώντας με αυτόν τον τρόπο είμαι βέβαιος ότι θα δημιουργήσω περισσότερες.

Τι είναι ένας οινικός διαγωνισμός;

Είναι η “τυφλή” γευσιγνωσία από έμπειρους γευσιγνώστες μεγάλου αριθμού οίνων για να καθορίσουν τη σχετική ποιότητά τους όπως παρουσιάζεται εκείνη την ημέρα σε μια συγκεκριμένη ομάδα κριτών.

Τι είναι η “τυφλή” γευσιγνωσία;

Όχι, δεν φοράμε παρωπίδες, ούτε καν μάσκες του Lone Ranger. Η τυφλή γευσιγνωσία απλώς σημαίνει ότι δεν έχουμε ιδέα ποιους οίνους δοκιμάζουμε. Συνήθως γνωρίζουμε την ποικιλία (ή/και τον τύπο του οίνου) και την εσοδεία (το έτος συγκομιδής των σταφυλιών) και μερικοί (αλλά όχι οι περισσότεροι) διαγωνισμοί περιλαμβάνουν επίσης την κατηγορία της τιμής της φιάλης. Αλλά δεν γνωρίζουμε ποτέ το brand, όνομα οινοποιείου, γνωρίζουμε τη χώρα, σπάνια την  περιοχή προέλευσης και ποτέ δεν βλέπουμε την φιάλη, η οποία κρύβεται σε ένα καφέ χαρτόνι (επειδή η ετικέτα θα μπορούσε να αποκαλύψει την ταυτότητα του οινοποιείου).

Σε ορισμένους διαγωνισμούς, τα δείγματα οίνου σερβίρονται σε ξεχωριστό δωμάτιο από το βοηθητικό προσωπικό, όπου τα δείγματα, τα οποία τοποθετούνται σε ποτήρια που έχουν κωδικοποιηθεί με αριθμούς και γράμματα και στη συνέχεια φέρονται στα τραπέζια των κριτών – συνήθως περίπου 10 έως 18 ποτήρια, ένα ένα ή ταυτόχρονα, ανάλογα με το σύστημα γευστολόγησης που υιοθετείται. Το προσωπικό στα παρασκήνια είναι εξίσου σημαντικό με τους κριτές. Χωρίς αυτή την ομάδα, δεν θα υπήρχε διαγωνισμός. Στον τοπικό μας διαγωνισμό κρασιού ανακοινώνεται ο κωδικοποιημένος αριθμός και στη συνέχεια το καλυμμένο κρασί σερβίρετέ στο ποτήρι.

Ποιοι οίνοι κρίνονται;

Οι προσφερόμενοι. Αυτό μπορεί να ακουστεί προφανές, αλλά πραγματικά εξαρτάται από την έκταση, τον αριθμό των συμμετεχόντων του διαγωνισμού και ιδιαίτερα,  ποια οινοποιεία επιλέγουν να συμμετάσχουν, σε μια χώρα ή σε διεθνής διαγωνισμούς από όλη την οινική υφήλιο. Ο διαγωνισμός της Κύπρου επικεντρώνεται 100% στην Κύπρο, άρα δεν κατατάσσεται ως διεθνής.  Ο Κλάδος Αμπελουργίας και Οινολογίας του Υπουργείου Γεωργίας προσκαλεί όλα τις καταχωρημένα, αδειούχα οινοποιεία για να συμμετάσχουν με τα δείγματά τους. Οι οινοποιοί καταθέτουν την αίτησή τους, επισημαίνοντας τους επιθυμητούς τύπους οίνων και επιλέγουν τα δείγματα τους από διάφορα σημεία κατανάλωσης από λειτουργούς του κλάδου.

Πόσοι κριτές συμμετέχουν;

Συνήθως, ο αριθμός των κριτών κυμαίνεται από 5 έως 25 και ακόμη περισσότερους. Αυτό εξαρτάται από τον διοργανωτή και το μέγεθος του διαγωνισμού. Σε μεγαλύτερους διαγωνισμούς, όπως ο Διεθνής Διαγωνισμός Οίνου του Λονδίνου IWSC, μπορεί να υπάρχουν πάνω από 200 κριτές που κρίνουν εκατοντάδες οίνους ταυτόχρονα. Στον 14ο Διαγωνισμό Κυπρίων Οίνων, είμασταν 7 κριτές, οι οποίοι δοκιμάσαμε περισσότερα από 170 δείγματα.

Πώς λειτουργεί η αξιολόγηση; Γνωρίζουμε πως οι κριτές δοκιμάζουν τα δείγματα οίνου με τυφλή δοκιμασία, χωρίς να γνωρίζουν την ταυτότητα των οίνων. Κάθε κριτής αξιολογεί τα δείγματα με βάση διάφορα κριτήρια, όπως το χρώμα, αυθεντικότητα, καθαρότητα και θετική ένταση στο άρωμα ή στην γεύση, τη δομή, την ισορροπία και τελικά τη επίγευση και την  τελική εντύπωση. Στη συνέχεια, καταγράφουν τα σκορ τους και προχωρούν σε συλλογική αξιολόγηση για την κατάταξη των οίνων σε μετάλλια. Με βάση τα σκορ των κριτών, αναδεικνύονται οι νικητές σε κάθε κατηγορία και στο σύνολο.

Στη συνέχεια, οι οίνοι που κερδίζουν μετάλλια ή βραβεία στον διαγωνισμό, ανακοινώνονται και παρουσιάζονται στο κοινό, δίνοντας ένα ένδειξη για την ποιότητά τους. Αυτό μπορεί να βοηθήσει τους καταναλωτές να επιλέξουν οίνους που θεωρούνται αξιόλογοι από επαγγελματίες του κρασιού.

Ποιοι είναι οι κριτές;

Οι κριτές αποτελούν ένα ποικίλο γκρουπ από “ειδικούς του κρασιού” από διάφορους επαγγελματικούς τομείς, όπως οινολόγοι, εκπαιδευτές οίνου, συγγραφείς κρασιού, σομελιέ, έμποροι κρασιού και άλλοι, οι οποίοι έχουν δύο κοινά πράγματα: το πάθος για το κρασί και την καθημερινή επαφή με αυτό άρα και την γνώση.  Στους περισσότερους διαγωνισμούς, οι κριτές εκπροσωπούν επίσης πολλές περιοχές και χώρες, προσφέροντας ευρύτερες απόψεις και προστατεύοντας τον διαγωνισμό από “οινολογικό ρατσισμό”. Στην Κύπρο οι κριτές, βάση οδηγιών του OIV, έχουν απαραίτητα συγκεκριμένα ακαδημαϊκά προσόντα όπως Οινολόγοι, Master of Wine ή Master Sommelier, έμπειροι δοκιμαστές, Οινοχόοι και δημοσιογράφοι του οίνου όπου οι τακτικές δοκιμές πολλών κρασιών είναι αναπόσπαστο μέρος της επαγγελματικής τους ζωής. Ιδανικά, οι επιτροπές έχουν κριτές που προέρχονται από τις  διάφορες πτυχές της επαγγελματικής ζωής του κρασιού, καθώς αυτοί φέρνουν διαφορετικές απόψεις στο τραπέζι, κάτι που μας βοηθά στο να κρίνουμε ορθά και αντικειμενικά το κρασί. Για παράδειγμα, ένας οινολόγος μπορεί να αξιολογήσει ένα κρασί με βάση τα τεχνικά του χαρακτηριστικά, ένας σομελιέ επιπρόσθετα ως προς το πόσο καλά ταιριάζει με το φαγητό, και ένας εκπαιδευτής οίνου ή δημοσιογράφος ως προς το πόσο τυπικό είναι για το είδος της η ποικιλίας του δείγματος.  Στον διαγωνισμό μας είχαμε 5 οινολόγους και δύο σομελιέ.

Πώς γίνεται η αξιολόγηση των οίνων;

Οι κριτές χωρίζονται σε ομάδες των 5 ή 7 ή 9 ατόμων. Ορισμένοι διαγωνισμοί προτιμούν τους μονούς αριθμούς, διότι είναι πιο εύκολο να ληφθεί απόφαση με απλή πλειοψηφία. Άλλοι προτιμούν ομάδες των 4, διότι όταν υπάρχει αδιέξοδο, πρέπει να επιλυθεί με συζήτηση και συναίνεση.

Κάθε κρασί αξιολογείται με βάση τα δικά του χαρακτηριστικά – χρώμα, καθαρότητα, άρωμα, μπουκέτο, γεύση, επίγευση και συνολική ποιότητα – και όχι ως μέρος μιας κατάταξης. Με άλλα λόγια, δεν θα ταξινομηθούν 10 κρασιά από το 1 ως το 10, αλλά θα προτείνονται και για συγκεκριμένα μετάλλια. Σε μια συγκεκριμένη “σειρά αξιολόγησης”, μπορεί να υπάρχει 1 χρυσό, 3 ασημένια και 2 χάλκινα μετάλλια, για παράδειγμα, και 4 που δεν λαμβάνουν κανένα βραβείο. Ωστόσο, δεν υπάρχουν προκαθορισμένοι αριθμοί για τα βραβεία ή ποσοστά μεταλλίων. Με βάση τον OIV μόνο το 30% των οίνων μπορούν να αποκαλυφθούν στο οινόφιλο κοινό, μετά το τέλος του διαγωνισμού. Συνήθως, πρώτα δοκιμάζονται τα αφρώδη και τα λευκά κρασιά, ακολουθούν τα ροζέ και τα κόκκινα, και τέλος τα επιδόρπια κρασιά. Όταν υπάρχει διαφορά στα αζύμωτα σάκχαρα,  τα κρασιά δοκιμάζονται από ξηρό προς γλυκό, διότι αν δοκιμάζαμε τα πιο γλυκά κρασιά πρώτα, τα ξηρά θα μοιάζουν με πικρά. Για να έχουμε συνεχώς την παλέτα μας καθαρή έχουμε νερό (μη ανθρακούχο) και κομμάτια από λευκό ψωμί.  Δεν υπάρχει οτιδήποτε στο τραπέζι με δυνατές γεύσεις .

Το βοηθητικό προσωπικό  φέρνει ομαδικά  περίπου 10-18 κρασιά του ίδιου τύπου σε κωδικοποιημένα ποτήρια, ή στην περίπτωσή μας, ο κωδικός ανακοινώνεται και το κρασί σερβίρετε από το μπουκάλι.  Ελέγχεται η θερμοκρασία των κρασιών πριν και κατά τη δοκιμή συνεχώς.

Οι κριτές δοκιμάζουν τα κρασιά και  χρησιμοποιούν σύστημα βαθμολόγησης από 1-100 – 95+ για μεγάλο χρυσό, 85+ για χρυσό μετάλλιο, 82+ για ασημένιο, 80+ χάλκινο για καλά κρασιά και καμία βράβευση για τα κρασιά που σκοράρουν κάτω από 80 βαθμούς. Τα κρασιά που λαμβάνουν χρυσό μετάλλιο θεωρούνται τα καλύτερα της δοκιμασίας. Όταν όλα τα κρασιά έχουν δοκιμαστεί, οι κριτές παραμένουν για συζήτηση, ανάλυση και απόφαση σχετικά με τη τελική βράβευση των κρασιών, καθώς και για να διασφαλίσουν ότι δεν υπάρχουν αμφιβολίες για τα κρασιά που θα λάβουν μετάλλιο.

Οι αξιολογήσεις των κριτών γενικά,  μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τους καταναλωτές για να κατανοήσουν τα χαρακτηριστικά και την ποιότητα των κρασιών. Επίσης, οι διαγωνισμοί μπορούν να προωθήσουν την αναγνωρισιμότητα και την αξιοπιστία των παραγωγών και των κρασιών τους για μια συγκεκριμένη χώρα ή περιοχή.